Đàn Bến Tre: Cách chơi đàn ukulele

Đàn Ukulele xuất hiện vào thế kỷ 19 như là một phiên bản Hawaii của Cavaquinho, Braguinha và Rajao, các loại đàn Guitar nhỏ được những người nhập cư Bồ Đào Nha đưa đến Hawaii. Nó trở nên phổ biến ở bất cứ nơi nào trên đất Mỹ trong suốt thế kỷ 20 và từ đó phổ biến ra toàn thế giới.

Đàn Ukulele là nhạc cụ xuất phát từ quần đảo Hawaii. Ở Anh, người ta đọc trại đi là Ukelele, và được viết tắt là Uke.

Thường người ta dùng đàn Ukulele để đệm hát, đôi khi cũng độc tấu. Tiếng giọng và âm lượng của đàn Ukulele thay đổi theo kích thước và cấu tạo của nó. Tuy tiếng vang nhỏ, nhưng đàn Ukulele khi đệm nghe cũng réo rắt do âm sắc khá đặc biệt. Thường đàn Ukulele có 4 cỡ: Soprano, Concert, Tenor, và Baritone cộng thêm một số loại đặc biệt.

1. Phổ biến nhất là Soprano Ukulele chuẩn, là loại có kích thước nhỏ nhất, dài khoảng 53 cm (21″), thường có 12 đến 14 phím, và được lên dây A-E-C-G (La-Mi-Do-Sol) (thứ tự dây số 1-2-3-4).

2. To hơn một chút là Concert Ukulele, dài khoảng 58 cm (23″). Nó cũng được lên dây A-E-C-G và thường có 14 đến 17 phím, nhưng vì thân đàn to hơn, nên âm thanh ấm hơn so với Soprano Ukulele. Ngoài ra, cần đàn cũng rộng bản hơn để phù hợp với bàn tay to.

3. Kiểu thứ ba là Tenor Ukulele, dài khoảng 66 cm (26″), gồm 17 đến 19 phím, và được chọn thích hợp để độc tấu. Nó cũng được lên dây A-E-C-G.

4. Kiểu thứ tư là Baritone Ukulele, dài khoảng 76 cm (30″). Nó được lên dây E-B-G-D (Mi-Si-Sol-Re), nghĩa là giống 4 dây 1, 2, 3, 4 của Guitar, và thường có từ 19 đến 21 phím. Kiểu Ukulele này có âm thanh ấm và đầy đặn nhất trong 4 kiểu.

5. Loại Ukulele đặc biệt có tên là U-Bass. Nó được lên dây đúng theo các loại đàn bass truyền thống : Sol-Re-La-Mi (G-D-A-E) (dây số 1-2-3-4). Các dây đàn làm bằng vật liệu cao su dầy, cho âm thanh trầm, ấm rất riêng cho U-Bass. Nó có loại không phím và có phím.

6. Dĩ nhiên còn có nhiều biến thể của Ukulele như Ukulele cộng hưởng (Resonator Ukulele), Ukulele điện (Electric Ukulele), và Banjo Ukulele là thông dụng nhất.

Ukulele nhỏ nhắn xinh xinh và ít dây như vậy nên rất thích hợp cho các bé lứa tuổi nhi đồng. Trên YouTube ta có thể tìm cả chục bé trổ tài chơi Ukulele rất dễ thương. Dĩ nhiên, người lớn ghiền Ukulele cũng không ít. Và đương nhiên cũng có những nghệ sĩ biểu diễn Ukulele rất giỏi.

- See more at: http://acemusic.com.vn/vi/tim-hieu-ve-dan-ukulele/#sthash.nyU6cfSU.dpuf

Làm thế nào để chơi Ukulele

Về lý thuyết âm nhạc nó giống như guitar thùng chỉ khác là 4 sợi và cách so dây nên thế bấm tone ( chord ) và nốt nằm ở vị trí khác nhau, còn cách điệu đánh cũng na ná như nhau.

     

Đầu tiên hãy chọn cho mình loại Ukulele phù hợp nhất trong 4 loại :

     1. Soprano Ukulele dài khoảng 21 inch (53 cm) Đây là loại Ukulele nhỏ và phổ biến nhất với 12 đến 15 phím đàn. Các phím đàn Soprano khá hẹp, nằm sát nhau nên người chơi có bàn tay lớn sẽ không thích hợp với loại này. Ukulele được biết đến với âm thanh vui nhộn vì Soprano nhỏ, nên nó tạo âm thanh vang và sống động nhất. Thường được lên dây G C E A hoặc A D F# B.

    2. Alto Ukulele dài khoảng 23 inch (58 cm) Cũng được gọi là Concert Ukulele với 15 đến 20 phím đàn. Có kích thước lớn hơn Soprano một chút. Các phím cũng xa hơn và độ căng lớn hơn. Vì là loại Ukulele kích thước lớn nên âm thanh đầy hơn và vang hơn. Nếu bạn có bàn tay lớn, thì Alto Ukulele sẽ thích hợp hơn Soprano. Thường được lên dây G C E A.

   3. Tenor Ukulele dài khoảng 26 inch (66 cm) Là loại Ukulele lớn có âm thanh đầy hơn Soprano và Alto và có ít nhất 15 phím đàn. Vì có nhiều phím đàn nên nó có nhiều nốt cao hơn. Rất thích hợp cho các buổi biểu diễn trên sân khấu. Thường được lên dây G C E A.

   4. Baritone Ukulele dài khoảng 30 inch (76 cm) Là loại lớn nhất trong các loại Ukulele, tạo âm thanh tròn và đầy nhất. Nó có hơn 19 phím nên thích hơp chơi nhạc Blue. Nếu bạn muốn nghe âm thanh rõ nét, vui vẻ thì đây là sự lựa chọn lý tưởng nhất. Baritone thường được lên dây D G B E.

Bước tiếp theo, hãy tìm hiểu các bộ phận của đàn Ukulele

  Head - Đầu đàn: là nơi đặt bộ chỉnh đàn.

 Tuning adjusters - Bộ chỉnh: gồm 4 khóa đàn được quay theo chiều kim đồng hồ hoặc ngược chiều kim đồng hồ để chỉnh dây.

 Neck (fretboard) - Cần đàn: nơi đặt phím đàn và là nơi bạn chơi hợp âm và các nốt nhạc.

 Frets - Phím đàn: là khoảng trống được chia bởi miếng kim loại hay gỗ mỏng trên cần đàn.

 Body - Thân đàn: là nơi âm thanh tạo tiếng vang và có lỗ thoát âm ở giữa.

 Saddle và Bridge - Lưng và Ngựa đàn: là nơi giữ dây đàn.

 Nếu đã chọn được loại đàn phù hợp với mình và hiểu các bộ phận của đàn Ukulele, thì bây giờ bạn đã sẵn sàng để chơi chưa?

1. Giữ Ukulele đúng cách

Nếu bạn đang ngồi, không nên quá siết chặt đàn với phần dạ dày và đùi trên. Giữ đàn một cách thoải mái, không nên đặt quá nhiều lực lên cơ thể. Nếu bạn thuận tay phải, đặt ngón tay cái bên tay trái lên phía sau cần đàn để các ngón tay khác chơi hợp âm và thay đổi phím dễ dàng, sử dụng tay phải để gảy dây đàn. Nên cắt móng tay khi chơi để tránh va chạm dây và làm xước cần đàn.

2. Lên dây đàn Ukulele

Bạn có thể sử dụng Tuner hay dụng cụ lên dây khác để chỉnh dây đàn. Là chính xác khi chúng chỉ G C E A, tức là  4 dây G – Sol, C – Do, E – Mi, A – La. Giữ Ukulele đúng cách và nhìn vào 4 dây. Dây gần bạn nhất là G, dây xa nhất là A.

3. Tìm hiểu các hợp âm

Hợp âm là sự kết hợp các nốt. Thật tốt nếu bạn biết cách học mỗi hợp âm trong 1 biểu đồ hợp âm, nhưng học Ukulele sẽ nhanh và thú vị hơn nếu bạn chơi một bài hát. Hãy chọn một bài hát đơn giản để bắt đầu nhé !
 

4. Kỹ thuật Strumming

Thư giãn bàn tay và trượt ngón tay lên, xuống các dây. Có nhiều các strumming cho bạn chọn thông qua các bài hát. Dể thực hành bạn có thể bắt đầu với phương pháp gảy dây xuống, xuống, xuống, xuống và lên, lên, lên, lên.

5. Học hỏi từ những người chơi khác

Xem cách chơi Ukulele của những người chuyên nghiệp. Điều này giúp bạn học được nhiều phương pháp chơi thậm chí bạn có thể sáng tạo nhiều ý tưởng mới.

6. Chơi Ukulele từ trái tim của bạn

Âm thanh từ ukulele tiếp thêm tinh thần cho bạn. Hãy chơi với cảm xúc, đặt trái tim và truyền đạt cảm xúc của bạn qua âm nhạc bạn nhé !

 

Lên dây đàn Ukulele

Hiện nay việc canh chỉnh dây đàn Ukulele cho đúng trở nên đơn giản hơn bao giờ hết với sự trợ giúp của các phần mềm tích hợp trong điện thoại (iOS, Android, Window,...).

Cao độ của dây đàn phân loại theo từng loại đàn được trình bày như bảng sau:

Tùy theo loại đàn Ukulele của mình mà các bạn lựa chọn "tiêu chuẩn lên dây" cho phù hợp, cách phổ biến nhất hiện nay vẫn là G4-C4-E4-A4 (hay được viết ngắn gon thành G-C-E-A).

Một cây đàn được lên dây "chuẩn" sẽ có vị trí chỉnh dây tương ứng như hình dưới đây.

Các bạn có thể thấy được cách lên dây đúng tương ứng như hình dưới đây:

- Dây 1: A (A4)

- Dây 2: E (E4)

- Dây 3: C (C4)

- Dây 4: G (G4)

Như vậy các bạn đã biêt được mục tiêu để lên dây đúng, phần việc còn lại là chỉnh dây theo phần mềm mà thôi.

Các bạn dùng tay phải đánh từng dây như hình sau để tạo ra âm thanh liên tục trên một dây:

Sau đó các bạn canh sao cho âm thanh về đúng với tiêu chuẩn đã nắm được ở trên, ví dụ như chỉnh dây 3 (C4) về đúng với chuẩn, các bạn sẽ thấy trên màn hình máy tính, điện thoại như sau:

- Cao độ ở nốt C4 (nếu là B3 thì phải tăng lên, còn C#4 thì phải giảm xuống).

- Tần số chính xác (~ 260Hz), kim đồng hồ hiện màu xanh lá cây

- Các dây còn lại các bạn chỉnh tương tự.

Hợp âm uke

Thứ tự - Tiếng Việt - Tiếng Anh

     1      -  Ngón trỏ  - Index, i

     2      -  Ngón giữa - Midle, m

     3      -  Ngón áp út - Ring (ngón đeo nhẫn), r,a

     4      -  Ngón út    - 4th, s

     T     -   Ngón cái - Thumb, t, p

 

Sau đây là 3 loại hợp âm đơn giản nhất mà các bạn cần nắm rõ: 1 - Hợp âm TRƯỞNG : ký hiệu C, D, E, F, G, A, B (tương ứng với Đô, Rê, Mi, Fa, Sol, La, Si).
Khi đọc thì các bạn đọc là Đô trưởng, Rê trưởng...vv..vv tương tự cho các hợp âm còn lại nhé :D
Cách bấm như sau: (Lưu ý là các bạn chỉ nên quan tâm đến các hợp âm mà Zuku vừa ghi ở trên thôi nha - Nhìn ký tự có thể đoán biết nhé :D )

Chú thích: 1 số hợp âm có ký hiệu như vầy  1 ---- 1  <= có nghĩa là dùng Ngón trỏ (1) bấm chặn từ điểm bắt đầu tới điểm kết thúc luôn nhé (nôm na là bấm cả 1, 2, 3 hoặc 4 dây cùng lúc ấy mà :P )

 

Cách bấm hợp âm trưởng

 

 

2 - Hợp âm THỨ : ký hiệu Cm, Dm, Em, Fm, Gm, Am, Bm.
Khi đọc thì các bạn đọc là Đô thứ, Rê thứ...vv..vv cũng gọi tương tự cho các hợp âm còn lại ha :D
Cách bấm như sau:

 

Cách bấm hợp âm thứ

 

3 - Hợp âm 7 : ký hiệu C7, D7, E7, F7, G7, A7, B7.
Khi đọc thì các bạn đọc là Đô 7(bảy), Rê 7(bảy)...vv..vv cái này các bạn cũng gọi tên tương tự cho các hợp âm còn lại ha :D
Cách bấm như sau:

 

Cách bấm hợp âm 7

  Cách lên dây và chơi đàn